Yazıcılar

Yazıcı Teknolojileri

Günümüzde “Kağıtsız Ofis” ile ilgili konuşmaların çoğalmasına rağmen yazıcılar hala ofislerin en vazgeçilmez unsurlarındandır. Birçok kullanıcı, bilgisayardaki dokümanlar yerine kağıt üzerinde çalışmayı yeğlerler. Bu yüzden yazıcılar bir bilgisayar kullanıcısının ihtiyacı olan en önemli birimlerdendir. CompTIA A+ sertifikasyonu, yazıcılar ve yazıcı teknolojileri üzerinde önemle durmaktadır.



Yazıcılar, bilgisayar çevre birimleri arasında değişik tasarım şekilleri ve sahip oldukları özelliklere göre en geniş fiyat aralığına sahip birimlerdir. Sahip oldukları teknolojilere göre kullanım amaçları ve yerleri belirlenebilir. Modern yazıcılar şu şekilde sınıflandırılabilirler:

Nokta Vuruşlu (Impact)
Mürekkep Püskürtmeli (Inkjet)
Boya Uçunmalı (Dye-Sublimation)
Isıl (Thermal)
Lazer( Laser)
Katı Mürekkep (Solid Ink)
Nokta Vuruşlu Yazıcılar

Nokta vuruşlu yazıcılar, mürekkepli şeride vurarak mürekkebi kağıt yüzeyine aktarırlar. Günümüzde “papatya çarklı” (daisy-wheel) yazıcılar büyük ölçüde kullanılmazken, onların kuzenleri olan “nokta matris” (dot-matrix) yazıcılar birçok ofiste kullanılmaktadır.

Nokta matrisli yazıcılar, ev kullanıcılarının aradığı düşük fiyatta yüksek kalite ve esneklik şartlarını karşılamadıkları için, işyerlerinde daha fazla yer edinmişlerdir. Aynı zamanda çoklu çıktı verebilme yeteneğine sahip olmaları, ofislerde tercih edilmelerinin başka bir nedeni olarak söylenebilir.

Nokta vuruşlu yazıcılar günümüz koşulları için yavaş ve gürültülü olmaya başlamışlardır. Buna rağmen hız, kalite ve esnekliğin önemli olmadığı durumlarda kullanılabilirler. Birden fazla kopya almak için kullanılan kişisel bilgisayarlar ve alışveriş merkezlerinde kullanılan satış noktaları, nokta vuruşlu yazıcıların yeni kullanım alanları olacaktır.

Nokta matrisli yazıcılar teknolojilerinde ızgara şeklinde matris bir yapı kullanır. Bu matris yapının üzerinde ince iğneler vardır. Bu iğneler mürekkepli şerite vurarak görüntüyü karşısındaki kağıda aktarır. İğneleri tutan kısma yazıcı başlığı denir.

Nokta matrisli yazıcılar 9 yada 24?lü iğneleri kullanarak görüntüyü, sanki nokta tabanlı taranmışçasına kağıt üzerine aktarır. 9 iğneli yazıcılar taslak (baskı) kaliteli, 24 iğneli yazıcılar ise harf kaliteli yazıcılar olarak adlandırılırlar.

Yazıcı için gerekli BIOS (gömülü yada sürücü), gelen imge matrisini aynen monitörün görüntüyü ekrana bastığı gibi yorumlarayarak kağıda aktarır. Dolayısıyla yazıcı kafadaki iğne sayısı arttıkça görüntünün çözünürlüğü artar.

Mürekkep Püskürtmeli Yazıcılar

Mürekkep püskürtmeli yazıcılar diğerlerine göre daha basit yapıda olmasına rağmen en önemli özelliği yazıcı kafanın elektronik bir sistemle kontrol edilmesidir. Bu sayede yazıcı kafa, sağa ve sola hareket eder. Ayrıca kağıt besleme ünitesi kağıdın alınması, ileri doğru hareket ettirilmesi ve yazma işlemi sonunda kağıdın bırakılması işlemlerini yapar.

Görüntü, kağıt üzerine yazıcı kafadaki mürekkebin ince tüplerden fırlatılması ile aktarılır. Bazıları mürekkebi ısıtarak fırlatırken bazıları da mekanik bir yapı ile fırlatır. Isıtarak fırlatma metodunda her bir tüpün sonunda ısıtmayı sağlayan küçük dirençler yada elektrik iletkenliği olan levhalar kullanılır.

Isınan mürekkebin kaynamaya başlamasıyla ufak hava kabarcıkları oluşur. Bu hava kabarcıkları, bir parça mürekkep damlacığını kağıda doğru fırlatarak kağıt yüzeyine çarpmasına neden olur. Bu şekilde kağıt üzerine aktarılacak görüntünün bir parçası tamamlanmış olur.

Mürekkepler özel olarak tasarlanmış mürekkep kartuşlarının içinde depolanır. Mürekkep püskürtmeli yazıcılarda önceleri bir adet siyah mürekkep, bir adet de renkli mürekkep olmak üzere iki kartuş bulunuyordu. Renkli kartuş içerisindeki mavi, kırmızı ve sarı renk mürekkepler için farklı bölümler bulunmaktaydı. Bu mürekkepler CMYK renk metodunu kullanarak renk çıktısı verirler. Renkli mürekkep bölümlerinden harhangi biri bittiğinde ya yeni bir kartuş yada kullanımı zor olan doldurma aparatı almak zorunda kalırdınız.

Yazıcı üreticileri mürekkep renklerini üç ayrı kartuşta depolamaya başladılar. Böylece üç adet renkli mürekkep kartuşu ve bir de siyah mürekkep kartuşu olmak üzere yazıcılarda dört kartuş yer almaya başladı. Bu şekilde ekonomik olarak fayda sağlamanın yanında, çıktıların da yüksek kalitede olması sağlanmıştır. Günümüzde altı, sekiz ve daha fazla sayıda renkli kartuş barındıran yazıcılar vardır. CMYK renk mürekkeplerinin yanısıra ek olarak diğer kartuşlar yeşil, mavi, gri ve daha fazla renk, bugünkü kartuşlarla sağlanır. Genel olarak, yazıcıda bulunan kartuş sayısı çıktıdaki görüntü kalitesini arttırmasına rağmen yazıcının da fiyatını yükseltir.

Mürekkep püskürtmeli yazıcının performans açısından en önemli iki özelliğinden biri baskı çözünürlüğüdür. Baskı çözünürlüğü mürekkep yoğunluğuyla ilgili olup, baskı kalitesini ve hızını etkiler. Çözünürlük, birim alandaki nokta sayısıyla ölçülür ve sayfadaki nokta sayısınız fazla olması, sayfa üzerindeki mürekkep noktalarının birbirine daha çok yakınlaştığını belirttiğinden basılan dökümanların daha kaliteli görünmesini sağlar.

Renkli fotoğraf ya da kompleks görüntü baskısı almak istiyorsanız yazıcınızın çözünürlüğünün yüksek olması gerekir. Çözünürlüğünüz düşükse, baskılar gerçekte oldukları kadar net olmayacaktır. Diğer bir performans kriteri de hızdır. Baskı hızı, dakikadaki sayfa sayısıyla ölçülür ve yazıcıya ait hız bilgisi, kutusunun üstünde yazılıdır. Yazıcıların bir çoğu, bir adet siyah, bir adet de diğer renkler için kartuş kullandıklarında, daha hızlı baskı yaparlar.

Mürekkep püskürtmeli yazıcıların diğer bir özelliği de farklı türde ki madde yüzeylerine baskı yapabilmeleridir. Mürekkep püskürtmeli yazıcıları kullanarak mat veya kaygan fotoğraf kağıdına baskı alabilirsiniz. Bazı yazıcılar, özel kaplanmış optik disk veya kumaş üzerine baskı yapabilirler.

Mürekkepler zamanla geliştirilerek daha uzun ömürlü olmaları sağlanmıştır. Bunun yanında eskiden kağıdın üzerindeki mürekkep, kağıt nemlendğinde etrafına doğru dağılırdı. Yada kısa zaman sonra solmaya başlardı. Günümüzde ise 200 yıl dayanabilecek mürekkepler geliştirilmeye başlanmıştır.

Boya Uçunmalı Yazıcılar

Boya uçunmalı yazıcılar, teknoloji olarak “sublimleşme” metodunu kullanır. Süblimleşme, maddenin katı halden gaz haline geçmesi ve sonra gaz halinden tekrar katı hale dönmesidir. Boya uçunmalı yazıcılar, genellikle fotoğraf baskılarında, yüksek kalite masaüstü yayımcılığında, tıbbi ve bilimsel görüntülemede veya ince detayın ve renk zenginliğinin fiyat ve hızdan önemli olduğu uygulamalarda kullanılır.

resim18 Yazıcılar

Belli bir amaç için yapılmış daha küçük yazıcılar anlık durum yazıcıları olarak adlandırılırlar. Bu yazıcılar da süblimleşme metodunu kullanmalarına rağmen diğerlerine göre fotoğraf baskılarını daha ekonomik basarlar.

Baskı uçunmalı yazma tekniğinde de, renk baskısı için CMYK metodu kullanılır. Bu teknik silindir haline getirilmiş ısıya duyarlı herbiri sayfa boyutunda mavi, kırmızı, sarı ve siyah bölümlerden oluşan plastik film kullanılarak görüntü kağıt üzerine aktarırlar.

Binlerce ısı elemanı içeren yazma başlığı plastik film üzerinde geçerken ısınan boya gaz haline geçerek özel bir şekilde hazırlanmış kağıda temas eder ve yoğunlaşarak katı hale geçer. Bu işlem her bir renk sayfası için ayrıca tekrarlanır. Bazı yazıcılar tüm renk işlemlerinden sonra kağıdı, koruyucu ince bir katmanla kaplayarak yazma işlemini tamamlarlar.

Sublimleşme metodu ile yazılmış dökümanlar sürekli ton görüntüsüne sahiptirler. Yani nokta olarak adlandırılan görüntü beneklerinin birleşmesinden oluşmazlar. Farklı boya renklerinin aralıksız harmanlaşmasıyla oluşur. Diğer yazıcılarda görüntü, tek renkli noktaların birleşmesiyle oluşurken, burada renklerin aralıksız bir şekilde harmanlaşasıyla oluştuğundan, kalite açısından diğer yazıcılardan üstündür.

Termal (Isıl) Yazıcılar

Termal yazıcılar, yazıcı başlığının ısıtılmasıyla, yüksek kalitede ki görüntüyü özel ya da düz kağıda aktarırlar. Kullanımda olan iki çeşit ısıl yazıcı vardır; direk termal yazıcı ve termal mum transfer yazıcısı.

Direk termal yazıcılar, görüntüyü oluşturan noktaları ısıya duyarlı özel kağıt yüzeyini yakarak oluştururlar. İlk nesil faks makinelerinde bu çeşit yazma metodu kullanılmıştır. Perakende satış yapan yerlerde makbuz için bu çeşit yazıcılar kullanılır.

Termal mum transfer yazıcıları ise boya uçunmalı yazıcılarda kullanılan renkli boya katılmış film yerine, balmumu katılmış film kullanılırlar. Termal yazıcı başlığı, film şeridi üzerinden geçerken balmumu eritilerek kağıt üzerine aktarılır. Termal mum yazıcılar, boya uçunmalı yazıcılar gibi özel kağıt kullanmadıkları için daha esnek ve ekonomiktirler. Fakat baskı kaliteleri renk titreşimi nedeniyle diğer yazıcılar kadar iyi değildir.

Lazer Yazıcılar

Lazer yazıcılar, “elektro fotoğrafik” görüntüleme tekniğini kullanarak, yüksek kalite ve hızda hem yazı hem de grafik çıktısı verirler. Lazer yazıcılar belirli organik bileşenlerin fotoiletkenlik özelliğini kullanırlar. Fotoiletkenlik, bazı maddelerin ışık kullanılarak elektriği iletmeye başlamaları anlamına gelir. Lazer yazıcılar, hassasiyetinden dolayı ışık kaynağı olarak lazer ışınlarını kullanırlar. Bazı düşük fiyatlı yazıcılar ise lazer ışını yerine LED dizileri kullanır.

resim19 Yazıcılar

İlk çıkan lazer yazıcılar sadece tenk renkli siyah beyaz çıktı veriyorlardı. Bugün ise renkli çıktı veren lazer yazıcılar bulabilirsiniz. Buna rağmen günümüzde üretilen lazer yazıcıların çoğu tek renkli siyah beyaz çıktı vermektedirler.

Lazer Yazıcıların Temel Bileşenleri

CompTIA A+ sertifikasyon sınavları, lazer yazıcılar kısmına diğerlerine gore daha çok önem verdiğinden bu konuda daha detaylı bilgi verilmektedir. Lazer yazıcıların bileşenlerine detaylı bir şekilde inceleyelim.

Toner Kartuşu

Toner kartuşu, lazer yazıcının en önemli parçalarından biridir. Toner kartuşu görüntünün oluşmasını sağlayan ana kaynak olduğu için yazıcıda bulunmaması durumunda çıktı alamayız. Lazer yazıcıların bakım giderlerini azaltmak için çalışma durumunda en çok aşınan kısımlar toner kartuş biriminde toplanmıştır. Toner kartuşu değiştiğinde aşınan kısımlarda değişmiş olduğundan bakım işlemleri azalmaktadır. Fakat toner kartuşu ile birleştirilmiş parçalardan herhangi birinde meydana gelen arızaya müdahale edilememektedir. Bunun yerine arızayı gidermek için yeni bir toner kartuşu alınmalıdır. Bu şekilde bakım masrafları artmış olur.

Işığa Duyarlı Tambur

Işığa duyarlı tambur, üzeri ışığa duyarlı bileşenlerle kaplanmış aliminyumdan yapılmış bir silindirdir. Tamburun kendisi güç kaynağı ile topraklanmış, üzerindeki kaplama ve ışığa duyarlo alan ise topraklanmamıştır. Tamburun üzerindeki alana ışık gönderildiğinde elektrik yükleri silindir üzerinden toprağa akarlar.

Silme Lambası

Silme lambası, ışığa duyarlı tamburun yüzeyine ışık gönderip bu bölgede elektrik yükleri oluşturur. Oluşan elektrik yükleri yüzeye iletkenlik özelliği kazandırır. Bu yükler topraklanmış tambur üzerinde toprağa akar ve geride elektriksel olarak nötr bir bölge bırakır.

resim22 Yazıcılar

Ana Korona

Ana korona teli, ışığa duyarlı tambur yüzeyinin hemen üstünde yer almasına rağmen tambura değmez. Ana korona?ya yüksek voltaj uygulandığında, tel ile tambur yüzeyi arasında elektrik alan oluşur. Oluşan elektriksel alan, tambur yüzeyindeki ışığa duyarlı parçacıkların üzerinde de elektriksel yüklerin oluşmasına neden olur. Ana ızgara, tambur yüzeyindeki transfer voltajının 600V ile 1000V arasında olmasını sağlar.

Lazer

Lazer, yazıcının yazma mekanizması olarak düşünülebilir. Laser ışının çarptığı parçacıklar iletken duruma geçtikleri için taşıdıkları elektrik yüklerini toprağa boşaltabilirler. Başlangıçta tambur yüzeyindeki negative elektrik yük değeri 600V ile 1000V arasında iken, lazer işlemi sonunda elektriksel yüklerin toprağa boşalması sağlanarak tambur yüzeyinde 100V civarında bir elektriksel yük değeri kalması sağlanır. Dolayısıyla lazer ışınlarını kullanarak herhangi bir görüntüyü tambur üzerine aktarabiliriz. Yalnız, tambur üzerine pozitif görüntü aktarılır.

Toner

Yazıcılarda kullanılan toner, ince toz haline getirilmiş etrafı demir parçacıklarıya çevrelenmiş plastik film parçaçıklarından oluşur. Toner silindiri, değeri 200V ile 500V arasında olan negatif elektriksel yükle toneri yükler. Işığa duyarlı tamburdaki voltaj değeri 600V ile 1000V arasında iken tamburun yüzeyine lazer ışınlarının çarpmasıyla (100V) toner parçacıkları tamburun yüzeyine doğru çekilir. Bu alan toner paçacıklarına göre daha pozitiftir.

Transfer Korona

Görüntüyü tambur üzerinden kağıda aktarabilmek için, kağıdın toner parçacıkları üzerinde doğru çekmesi gerekir. Bu yüzden kağıda da elektriksel yük verilmelidir. Transfer korona, diğer tellerden korunmuş olup negatif toner parçacıklarını çekebilmesi için kağıda pozitif elektriksel yük uygular. Pozitif yüklü kağıt, negatif yüklü tambur tarafından da çekilir. Kağıdın tamburun etrafına dolanmasını engellemek için statik yük eleyicisi kullanılarak kağıdın üzerindeki yük kaldırılır.

Lazer yazıcıların birçoğunda (özellikle büyük makinelerde), transfer korona kartuşun dışında bulunur. Transfer korona elektriksel çekimin etkisiyle sık sık toner artıkları ve diğer kirlerle kaplanır. Bu yüzden belirli zaman aralıklarında temizlenmesi gerekmektedir. Aynı zamanda insan saçından daha kırılgan olduğu için çıkarıp takarken dikkatli olunması gerekir.

Lazer yazıcıların büyük çoğunluğunda özel temizleme aparatları bulunmaktadır, ama alkol ve pamuk kullanarakta temizleyebilirsiniz. Lazer yazıcılar yüksek voltaj değerlerinde çalıştığı için temizlemeden önce güç kablosunu çıkartınız.

Kaynaştırma (Fuser Assembly)

Kaynaştırıcı kısım, toner kartuşundan ayrı olarak bulunur. Toner kartuşunun altında bulunan kolay yerleştirilebilen iki silindirden oluşan bir yapıdır. Bazen, kaynıştırıcı kısım kapalı bir alanın içerinde bulunmaktadır. Bu yüzden bulunması kolay değildir. Bulabilmek için kağıdın geçtiği noktaları takip edebilirsiniz. En son noktada kaynaştırma işlemi gerçekleşmektedir.

Toner sadece statik yük eleyicisinden geçen kağıdın üzerinde yer alır. Görüntünün kağıtta kalabilmesi için tonerin kağıttan ayrılmaması gerekir. Basınç ve ısı silindiri sayesinde toneri kağıt üzerine kaynaştırır. Basınç silindiri kağıdın alt kısmından yukarı doğru, ısı silindiri ise kağıdın üstünden aşağı doğru basınç uygular. Isı silindiri teflon gibi yapışmaz bir malzemeyle kaplanmış olup bu sayede tonerin kendisine yapışmasını önler.

Güç Kaynakları

Bütün lazer yazıcılar iki ayrı güç kaynağına sahiptir. Birincil olana “ana güç kaynağı” yada bazen sadece “güç kaynağı” denir. Bu güç kaynağı, kağıtları hareket ettiren motorları, sistem elektronik devrelerini, lazer ve transfer koronayı beslemektedir. Yüksek voltaj güç kaynağı ise genellikle ana koronayı beslemektedir. Yüksek voltaj kaynağı olması, onun bilgisayar dünyasındaki en tehlikeli cihazlardan biri olmasına sebep olmuştur.

Dönen Dişliler

Lazer yazıcılar oldukça fazla mekanik fonksiyona sahiptirler. Kağıt alma, görüntüyü aktarma, kağıdı dışarıya verme gibi işlemler mekanik işlemlere örnek verilebilir. Işığa duyarlı silindirin dönmesi, lazerin sağdan sola hareket etmesi, tonerin dağıtılması ve kağıt üzerine kaynaştırılması da mekanik fonksiyonların çalışmasıyla gerçekleşir.

Lazer yazıcıda mekanik fonksiyonların ana yapısı olarak dönen dişliler kullanılmıştır. Dönen dişliler bir araya getirilirek kullanılmakta ve dişili paketleri olark bilinmektedirler. Lazer yazıcılarda 2 yada 3 adet dişli paketi bulunur. Paket halinde bulunmaları arıza verdiklerinde kolayca değişebilmelerini sağlar.

Sistem Kartı

Bütün lazer yazıcılar en azından 1 adet elektronik kart içerirler. Bu kart üzerinde ana işlemci, yazıcı ROM?u ve görüntünün basılmadan önce kısa bir süreliğine saklandığı RAM bulunur. Bazı yazıcılar yazıcının farklı bölgelerine dağılmış bir kaç tane elektronik kart ile bu fonksiyonları gerçekleştirirler.

Eski yazıcılarda özel amaçlar için ekstra ROM takılabilecek alanlar bulunmaktadır. Bazı yazıcılardaki ROM yongasının içeriğini (firmware) güncelleyebilirsiniz. Bu işleme yakma (flashing) işlemi denir. Yakma işleminin amacı daha önce öğrendiğiniz BIOS?u güncelleme amacıyla aynı değildir. Burada ROM?da bulunan yazılımın hatalarını gidermek, varsa yeni özellikler kazanmak amaç edinilmiştir.

RAM ile ilgili olarak, eğer yazıcınızda görüntüyü depolayacak büyüklükte RAM yoksa bellek taşma(overflow) problemi ile karşılaşırsınız. Bazı yazıcılarda RAM’e sadece görüntü değil karakter biçimi ve özel komutlar da aktarılabilir. Yazıcınıza RAM ekleme, basit bir işlemdir. SIMM veya DIMM kartını yada her ikisini sökerek yerine yazıcı üreticisinin önerdiği daha büyük bellek miktarına sahip RAM takabilirsiniz. Birçok yazıcı firmasının size pahalı RAM’lerini satmak istemelerine rağmen onların yerine bilgisayarlarınızda kullandığınız DRAM?leri de kullanabilirsiniz.

Ozon Filtresi

Lazer yazıcıdaki koronalar, Ozon (O3) gazı üretirler. Küçük miktarları insanlara zarar vermese de yazıcı bileşenlerine zarar verebilirler. Ozon filtresi kullanılarak bu problemin önüne geçilmiştir. Yalnız filtrenin belirli zaman aralıklarında temizlenmesi gerekmektedir.

Sensör ve Anahtarlar

Lazer yazıcılar makinenin farklı bölgelerine dağılmış oldukça fazla sayıda sensör ve anahtar barındırırlar. Sensörler kağıt sıkışması, kağıt tablasının boşalması ve tonerin azalması gibi durumları algılayıp uyarı sinyali göndermek için kullanılırlar. Bu sensörlerin çoğu açık kapıları kontrol eden küçük anahtarlardır.

Çoğu zaman sensör ve anahtarlar güvenli bir şekilde çalışırlar. Ama kirlendikçe ve aşındıkça yanlış sinyal göndermeye başlarlar. Bu gibi durumlarda küçük bir inceleme yapmak sensör ve anahtarları doğrulamak adına yerinde olacaktır.

Katı Mürekkep Yazıcıları

Katı mürekkep yazıcılar, tahmin ettiğiniz üzere katı mürekkep kullanırlar. Teknolojisi “Textronix” tarafından geliştirilmiştir. Katı mürekkep yazıcılar, zehirli olmayan katı mürekkep çubukları kullanarak diğer yazıcılara göre daha canlı renk baskısı verirler.

Katı mürekkep eritildikten sonra kağıt lifleri tarafından soğrularak katılaşır. Bu şekilde aralıksız görüntü baskısı yapılmış olur. Boya uçunmalı yazıcılardaki gibi olmayıp, bütün renkler tek fazda işleme girer. Dolayısıyla renklerin yanlış hizalanmasının bir nebze önüne geçilmiş olur.

Katı mürekkep çubukları, püskürtmeli yazıcılardaki gibi kartuş içerisinde yer almazlar. Bu yüzden yazıcıyı kapatmadan eski çubukları yenileri ile istediğiniz zaman değiştirebilirsiniz. Bu yazıcılar 6 saniye içerisinde tamamiyle renkli bir çıktı verebilirler. Elbette hız ve kaliteli çıktı vermeleri yüksek fiyata sahip olmalarını göstermektedir.

Xerox firmasının en uygun modeli bir lazer yazıcının iki katı fiyata sahipken, en pahalı modeli ise lazer yazıcının 6 katı fiyata sahiptir. Kullanım sayısı arttıkça fiyatlarda düşüş olması beklenmektedir. Bir çubuk mürekkebin fiyatı bir kartuş mürekkep ile aşağı yukarı aynı gibiyken, çıktı sayısı bakımından katı mürekkepler daha fazla çıktı verebilmektedirler.