Elektronik Cihazlar Neden Bozulur?

Elektronik cihazlar genelde beklediğinizden önce bozulur. Peki bunun arkasındaki sebep ne? Cihazlarınız kalitesiz mi, yoksa kasıtlı olarak mı bozulacak şekilde üretiliyorlar? Yıllar boyunca kullanılan elektronik cihazlardaki tipik problemleri ve eskime sürecini inceledik.
 

Planlanmış eskime mi?

Üç yıllık bir laptopunuz olduğunu düşünün, açılması her defasında on dakika süren. Fan sesinin azalmasından dolayı fanda bir sorun olduğunu düşündünüz ve teknik servise götürdünüz. Tecrübeli bir teknik servis çalışanı olsanız bile cihazı tamamen parçalara ayırmanız 20 dakika sürüyor. Sonunda sıra fana gelince laptopun neden bu kadar yavaş çalıştığı hemen anlaşılıyor: Soğutucu demirin üzerine üfleyen fan, zamanla bütün tozu toplamış, ve tozlar fana kadar ulaşıp dönüş hızını ve hava akışını kesmeye başlamış.

Bu gibi durumlar, elektronik cihaz sahibi herkes tarafından en az bir iki kez yaşanmıştır. Ve özellikle böyle sorunlar garanti bitiminin hemen sonrasında olunca, firmaların cihazlarına bu zaafları bilerek koyduğu şüphesi doğuyor.

Hiç bozulmasa olmaz mı?
Sahip olduğumuz elektronik cihazların tüm parçaları, doğal olarak belli bir ömre sahip. Pillerin şarj edilebilme sayısından, SSD disklerin yazıp silinebilme sayısına kadar, hepsinin bir sonu var ve bu sonun gelmesi çok da uzun sürmeyebiliyor. CHIP Online’daki kişisel tecrübelerimizden de bu tip durumları gözlemlesek ve test etsek de, gerçek bir istatistikten bahsedebilmek için çok büyük bir veri tabanına ihtiyaç var.

Üreticiler, her zaman kullanıcılara en dayanıklı ve uzun ömürlü cihazları sunmaya çalıştıklarını söyleseler de, kullanıcıların tecrübeleri bununla çelişiyor. Cihazların içinde ısıya karşı hassas devrelerin çok ısınan yerlere yerleştirilmesi gibi bir çok kanıt da bunu destekliyor. Bu tip ince dizayn teknikleriyle, cihazın belli kısımlarının ömrünün firma tarafından gayet iyi bir şekildebilindiği iddia ediliyor.

Cihazlar hiç bozulmasaydı?
Farklı bir açıdan düşünüldüğünde, hiç bozulmayacak kadar sağlam bir cihazın fiyatının üreticiye de kullanıcıya da maliyeti daha fazla olacaktır. Belki cihazlar daha uzun kullanılacak, ama gelişme daha yavaş olup muhtemelen hataların düzeltilmesi de gecikecektir.

Ayrıca piyasa şartları gereği, firmalar batmamak için düzenli olarak ürün satmak zorundalar. Kullanıcıların da dayanıklılıktan ziyade sürekli olarak yeni özellik ve trendler peşinde olduğunu düşününce, piyasanın nasıl böyle bir şekil aldığını anlamak pek de güç değil. Yine de tüm bunlar planlanmış eskimeyi haklı çıkaracak yeterlilikte sebepler değil.

Bozulmayan cihazlar için ne demeli?
Tabii bu süreç cihazlar bozulmasa da işliyor. Üreticiler sürekli olarak tanıttıkları yeni modellerle, kullanıcıların sahip oldukları sapasağlam modelleri demode edip, trend oluşturuyorlar.

Diğer bir tür “eskitme” yöntemi de, firmware ve yazılımsal güncellemeler. Her bir güncellemede sistem gereksinimi arttığı için, cihazınız git gide sinir bozucu derecede yavaşlıyor. Mesela Apple’ın iOS cihazlarında bu durumu her üç yılda bir görebilirsiniz. Android’de ise eski modeller ya hiç güncellenmiyor ya da çok nadir güncelleniyor. Bu yüzden de cihaz, bazı önemli uygulamaları desteklemiyor ve geri kalıyor.

Değiştirilemeyen parçalar
Sadece özel aletlerle açılan kısımlar ve değiş tokuş edilemeyen parçalar da planlanmış bozulmaya örnek olarak gösteriliyor.

Garanti kapsamındayken erkenden bozulan cihazlar
Erken bozulan cihazlar yalnızca kullanıcıya sorun olmuyor, üreticiye de ek maliyet çıkarıyor ve birçok kaynağın boş yere kullanılmasına sebep oluyor. Yani planlanmış eskime, uzun vadede firmaya kar sağlarken insan emeğine ve doğaya kötülük ediyor. Bu konuda çalışma yapan araştırmacılar, planlamış eskimenin kanunla kontrol altında tutulmasından yanalar.

Bize düşen ne?
Peki bu cihazların kullanıcısı olarak siz ne yapabilirsiniz? Elbette garanti hakkınızdan sonuna kadar yararlanmak yapabileceğiniz en iyi şey. Eskiyen ve bozulan veya bozulmaya doğru giden cihazınızın parçalarını değiştirmek garanti kapsamında mümkün olabilir.

Bunun yanında, cihazınızdaki çok spesifik bir problemi bile çözmek için internette detaylı yazılar bulabilirsiniz. Buna cihazın sorununu teknik servise ne şekilde anlatmak gerektiğine dair bilgiler de dahil.

Eğer garanti süreniz dolduysa, cihazınızı teknik servise göndermeden önce iyi düşünmelisiniz. Çünkü firma cihazınızı onarmaktan çok yeni cihaz satmak isteyecektir. Onarım ücretleri konusunda ön bilgi edinmeniz yararınıza olacaktır.

Tamir edilebilirlik
Yeni bir cihaz aldığınızda ne kadar dayanıklı olduğunu ve bozulduğunda tamir edilebilir olup olmadığını bilmek zor. İnternet sayesinde bazı tür cihazları hiç teknik servisle uğraşmadan kendiniz de tamir edebilirsiniz. Video sitelerinde adım adım nasıl yapıldığını gösteren anlatımlar bulabilirsiniz. Tabii bu çözümü ancak kendinize güveniyorsanız, biraz tecrübeniz varsa ve diğer çözümlerden umudu kesmişseniz tavsiye ediyoruz.

Sonuç olarak…
Sonuç olarak bize düşen daha bilinçli kullanıcılar olup, firmaların taktiklerine karşı daha uyanık ve duyarlı olmak. Bu yazıyı yazmaktaki amacımız elbette sadece firmaları karalamak değil; bildiğiniz gibi kullanıcıların arasında da kendi hatasıyla bozduğu cihazı garanti kapsamına sokanların sayısı az değil. Umarız günün birinde firmalar da, kullanıcılar da böyle yollara başvurmak zorunda kalmazlar…

Yorum Yapabilmek İçin Üye Girişi Yapmanız Gerekmektedir.

elektronik cihazlar neden bozulur