XML ile Çalışmak

XML’e Giriş başlıklı yazımda XML’in hangi durumlarda kullanılabileceğini açıklamıştım. Bu yazıda ise kendi XML belgelerimizi ne şekilde oluşturabileceğimizi göreceğiz. Ayrıca yazının sonunda XML belgeleriyle çalışabilmeniz için bir kaç araçtan da bahsedeceğim.


Yazılarımda hep vurguluyorum: XML’de patron sizsiniz. Bilmeniz veya ezberlemeniz gereken çok fazla özelleşmiş sözcük (KEYWORD) yok. Fakat yazdığınız belgelerin uygulamalar tarafından sorunsuzca değerlendirilebilmesi için bazı yazım kurallarını bilmeniz gerekir. Şimdi bunları sıralayalım ve ardından da bir örnek uygulama yapalım.

Bir XML belgesinin sadece bir tane kök elementi olabilir. Yani XML’i bir ağaç yapısında düşünürseniz ağacın bir kökü olduğunu bilirsiniz.
XML’de büyük-küçük harf duyarlılığı vardır.
Açtığınız tüm etiketleri kapatmalısınız.
Eğer boş bir etiketiniz varsa yani içinde veri bulunmaycaksa “/” işaretini kullanarak kapatabilirsiniz.
İlk açılan etiket en son kapatılır yani etiketler için iç içe geçmiş nested bir yapı mevcuttur.
Tüm özellikleri (attributes) “” (çift tırnak) arasında yazmalıyız.
Etiket olarak XML, xml , Xml , xML gibi XML’i ifaden sözcükleri kullanamayız. Bu kelimelerin kullanımı yasaktır çünkü bu XML kelimesi farklı bir amaç için ayrılmıştır. Zaten gerek de yok kullanmaya
Etiket adları bir harf ile başlayıp, harf veya rakam ile devam edebilir. Ama temel şart harf ile başlamasıdır.
Ayrıca aşağıdaki karakterler yerine XML standartalarına uygun olan versiyonlarını kullanmalıyız.


Son maddeye özellikle dikkat etmenizi istiyorum. İleride hazırlayacağınız XML belgesini bir ayrıştırıcı tarafından ayrıştırmaya kalkınca bununla ilgili sorunlarla karşılaşabiliyorsunuz. Ara projemde kullanıcının bir arayüz ile girdiği verileri işlemlerin sonunda bir XML belgesi olarak kaydediyordum fakat burada hep bu karakter dönüşümlerini unuttuğum için başım çok ağrımıştı. Ben ettim siz etmeyin diyorum Bu gibi karakerlerin XML begesinden hariç olarak değerlendirilmesi için CDATA alanları oluşturabilirsiniz (CDATA alanları ayrıştırıcılar tarafından değerlendirilmez). CDATA kullanımı ise şu şekilde oluyor:

Yukarıda değindiğimiz kuralları şu örnek üzerinde inceleyelim:

Öncelikle xml version… diye başlayan etiketimize bakalım. Sanırım bu size neden etiket adı olarak XML, xml, XML gibi kelimeleri kullanamayacağımızı açıklamıştır. O etiketin bir de özelliği var ve encoding=”UTF-8″ olarak belirtilmiş. Buna her zaman ihtiyacınız olmayabilir. Özellikle uygulamayı siz geliştiriyor ve XML belgesini siz kullanıyorsanız encoding konusu sizin için çok sorun olmayacaktır fakat hazırladığınız XML belgesi başkaları tarafından kullanılacaksa hangi karakter kodlamasının kullanıldığını belirtmekte fayda var. Meselâ ben kendi bloguma MYNET haberleri eklemek istemiştim ve bir RSS öğesi ekledim fakat bir de baktım Türkçe karakterler bozuk çıkıyor. Sonradan anladımki Wordpress’in RSS okuyucusu gelen belgeyi UTF-8 ile kodlanmış sanıp ona göre okuyordu.

Bu örneğimizde kök (root) elemanımız “Arabalar” ve görüldüğü gibi başka da kök eleman yok. Kök elemanın altında da “yazararabalari” , “okuyucuarabalari” ve “yarisarabalari” olmak üzere 3 alt eleman bulunuyor. Bunlara yabancı kaynaklarda “child element” dendiğini de görebilirsiniz.

“Yazararabalari” elemanının altında 3 farklı eleman daha bulunuyor. Burada bir konuya dikkat çekmek istiyorum. Ben örneğimde XML belgesindeki büyük-küçük harf duyarlılığını vurgulamak için etiket adlarını büyüklü-küçüklü yazdım fakat sizler bundan kaçının. Size tavsiyem belgenizi tamamen küçük harflerden oluşturun. Bu şekilde hem uygulamanız içerisinde XML’den okuduğunuz değeri büyük-küçük harf işlemleriyle perişan etmemiş olursunuz hem de uygulama performansınızı da düşürmemiş olursunuz.

“Okuyucuarabaları” adındaki etiketimiz için herhangi bir alt dal bulunmadığı için “/” kullanarak hemen açtığımız yerde kapattık, buna da dikkat etmelisiniz. Ayrıca kök etiketimize bir açıklama ekledim. Sizler de açıklamanızı yukarıdaki etiketlerin arasına alarak istediğiniz yere ekleyebilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken son nokta da yasak karakterleri ne şekilde kullandığımızla ilgili.

Tüm bu kurallara uyarak WELL-FORMED bir XML belgesi oluşturmuş olduk yani yazım kurallarına uyan doğru bir XML belgemiz var artık. Mesela bu belgeyi, kullandığınız web tarayıcısı ile sorunsuzca açabilirsiniz.

Sanırım aklınıza “hangi araçları kullanarak yapıcam bu işi” gibi bir soru geldi. Başımızın tacı NOTEPAD ile bunları yapıp .xml uzantısı ile kaydetmeniz yeterli. Fakat her zaman XML belgesiyle çalışmak bu kadar kolay olmayacaktır. Bir de işin içine DTD, SCHEMA gibi kavramlar girince veya belgenin boyutu büyüyünce Notepad yeterli olmayabilir.

Örneğin ben yukarıdaki ekran görüntülerini ALTOVA XMLSPY adlı üründen aldım. Gerçekten XML ile ciddi işler yapıyorsanız vazgeçilmez bir araç. Zaten ALTOVA firması XML konusunda uzman bir firma. Yazılımın deneme sürümünü mutlaka indirip denemelisiniz. Fakat bu araç ücretli olduğu için sizlere ücretsiz çözümler de önermem gerekiyor.

Ücretsiz olarak aklıma ilk gelen ürün More Motion XML Editor aracı. Bu ürün Altova XMLSPY kadar olmasa da iş görebilecek nitelikte. Özellikle giriş seviyesindeki kullanıcılar için ideal. Kurulum gerektirmiyor ve yazıyı formatlayıp daha okunabilir bir hale getirebiliyor. Hem de yerli bir firma tarafından üretilmiş bir ürün.

XML belgeleriye çalışmak için kullanabileceğiniz diğer araçlar ise şu şekilde:

XML WRITER
MICROSOFT XML NOTEPAD
OXYGEN XML EDITOR

Eğer sizlerin de bunlar dışında kullandığı araçlar varsa yazının altına yorum olarak ekleyip bizlerle paylaşabilirsiniz. Bu yazımızda WELL-FORMED yani yazım kurallarına uyan bir XML belgesini ne şekilde oluşturacağımız gördük. Size tavsiyem eğer XML ile yeni tanışıyorsanız belgelerinizi önce NOTEPAD ile hazırlayın, daha sonra da yukarıda adı geçen araçları kullanarak kurallara uygun yazıp yazmadığınızı kontrol edin. Bu sayede hem pratikliğiniz artacak hem de kuralları daha iyi kavramış olacaksınız.

Sabırla okuduğunuz için teşekkürler. Bir başka XML yazısında görüşenceye dek hoşçakalın…

NOT: Örneklerde geçen kişiler ve sahip oldukları araçlar tamamen hayal ürünüdür. Hiçbir şekilde gerçeği yansıtmamaktadır

Yorum Yapabilmek İçin Üye Girişi Yapmanız Gerekmektedir.

xml ile � alışmak