Bilgisayar Ağları
 
 Bilgisayarların birbirleriyle haberleşmeleri, birbirlerine veri aktarmaları için genellikle bir kablo kullanılarak aralarında kurulan bağlantıyla oluşturulan bütün, ağ olarak isimlendirilir. Bir ağdaki veri iletim kapasitesini genellikle bilgisayarları bağlamak için kullanılan araç belirler. Bu araçlardan günümüzde en çok kullanılanlarına koaksiyel kablo, telefon telleri, fiber optik kablolar, makro dalgalar örnek verilebilir. Bu araçlardan hepsi değişen veri iletim kapasite ve hızlarına sahiptir. Fiber optik kablolar ise günümüzde en hızlı iletim sağlayan bağlantı aracıdır.
 
 Ağlar büyüklüklerine göre temelde LAN ve WAN olmak üzere ikiye ayrılırlar. Bir bina içindeki bilgisayarların bağlanmasıyla veya mesela bir üniversite kampüsündeki yan yana yer alan binalardaki bilgisayarların bağlanmasıyla oluşturulan ağlar yerel bölge ağları (LAN= Local Area Networks) olarak isimlendirilir. Coğrafi olarak birbirinden uzak bilgisayarların bağlanması ile oluşturulan ağlar ise geniş alan ağları (WAN= Wide Area Networks) olarak adlandırılır.
 
 Yerel ağların en büyük faydası yazılım ve donanım kaynaklarını ağ kullanıcıları tarafından ortak kullanılmasına izin vermesidir. Bu kaynaklara yazıcılar, sabit diskler, CD sürücüler, kelime işlemci, tablolama, veri tabanı programları örnek verilebilir. Yerel bir ağ ortamı oluşturulduğu zaman bir bilgisayara bağlı olan yazıcı o ağ üzerindeki bütün bilgisayarlar tarafından kullanılabilir hale gelmektedir. Böylece bütün kullanıcılar o yazıcıdan çıktı alabilirler. Bu yapılar ekonomik olarak oldukça avantajlıdır. Mesela bir şirket böyle bir ağ yapısı kurduğu zaman bütün çalışanlar için ayrı ayrı yazıcı almaktan kurtularak hem basım kalitesi hem de basım hızı daha iyi olan bir yazıcıyı herkesin ortak kullanımına sunar. Benzer şekilde yazılımlar içinde gereksiz masraftan kaçınılabilir. Mesela bir kelime işlemci programı herkes için ayrı ayrı satın almak yerine bir kopya satın alınıp ağ lisansı ile kullanılırsa yine çok daha ucuza gelecektir. Yine benzer şekilde donanım ve yazılımın bakımı ve yenilenmesi daha kolay ve ucuz olacaktır. Ayrıca ağ ortamında dosyaların tek bir kopyasını tutmak yeterli olmaktadır. Böylece herkes değişiklikleri bu dosya üzerinde yapacağı için tekrar tekrar kopyalama zahmetinden ve tutarsızlıklardan kurtulunur. Kopya sayısının azalması ile yine yedekleme ve güvenlik işlemleri de zahmetsiz bir şekilde gerçekleştirilir ve itina ile yapılması sağlanır.
 
 Bağlantı Araçları
 
 Ağlar üzerinde bilgisayarları birbirine bağlamak için iletim yapılacak verinin miktarına ve biçimine göre değişik bağlantı araçları kullanılabilir. Her bağlantı şeklinin avantajları ve dezavantajları vardır. Bu yüzden ağ yöneticileri bu bağlantı araçlarının hepsini tanımalı ve bir ağ için en uygun aracı seçebilmelidir. Veri iletim ortamı, sinyallerin bir bilgisayardan çıkıp diğerine giderken takip etmek zorunda olduğu yoldur. Veri iletim araçları bu yol düşünülerek ikiye ayrılmıştır.
 
 a. Klavuzlu iletim aracı (Guided transmission media)
 
 b. Klavuzsuz iletim aracı (Unguided transmission media)
 
 Klavuzlu iletim araçları çeşitli kablo şekilleridir. Veri sinyalleri bir noktadan diğerine giderken takip edeceği yol belli olduğu için bunlar klavuzlu olarak isimlendirilir. Klavuzsuz araçlarda da sinyaller belli bir yol izler. Fakat bunun bir kabloda olduğu gibi nereden olacağı tam belli değildir. Su ve hava bu araçlara örnek verilebilir.
 
 Topolojiler
 
 Yerel ağlarda ağ kablolarının bağlantı düzeni topoloji olarak isimlendirilir. Başlıca üç çeşit topoloji vardır. Doğrusal (Bus), Halka (Ring) ve Yıldız (Star) topolojileri.
 
 1.) Doğrusal (bus) topoloji
 
 Bu ağ düzenlemesinde bütün bilgisayarlar doğrusal olarak uzanan bir kabloya bağlanırlar. Kablonun iki ucunda ise sonlandırıcı dirençler yer alır. Günümüzde en çok kullanılan topoloji bus topolojisidir.
 
 2.) Halka (ring) topolojisi
 
 Bu topolojide ağ üzerindeki bilgisayarlar halka şeklinde yer alan bir kablo sayesinde haberleşirler. Bu halka şeklindeki kablo üzerinde veriler tek yönde hareket eder ve halka üzerinde daire çizerler.
 
 3.) Yıldız (star) topolojisi
 
 Yıldız topolojisinde bütün bilgisayarlar merkezi bir sunucuya direk olarak bağlanırlar. Fakat çoğu zaman direk bağlantı için gereken kablo sayısını azaltmak için yıldız topolojisi biraz değiştirilerek arada Hub ismi verilen cihazlar kullanılır.
 
 AĞ (NETWORK) TÜRLERİ
 
 LAN (Local Area Network): Yerel ağ sistemidir. Bir kurum veya kuruluşta, bir oda içerisinde; bir veya birkaç bina arasında Ethernet kartları, kablo ve sonlayıcı veya Hub ile oluşturulan ağ sistemidir.
 
 Peer-To-Peer Network : Bu tamamen yerel ağ sistemi içerisinde yer alan bir ağ yapısı biçimidir. Bilgisayarların bir grup içerisinde birbirini görmesi ve kaynakları paylaşması esasına dayanır. Windows98/Me, Nowell, Lansmart gibi işletim sistemi yada doğrudan ağ yönetimi yazılımlarınca iletişimi düzenlenir.
 
 MAN (Metropolitan /Middle Area Network) : Orta ölçekli ağ sistemidir. Bir kampus içerisinde veya şehir içerisinde yönlendirme, güçlendirme ve doğrulama işlemleri için yardımcı ağ aygıtlarına gereksinim duyar; bünyesinde birden çok LAN sistemi barındıran ve birbirine bağlayan ağ sistemidir. Bunlara en güzel örnek, İntranet sistemidir.
 
 WAN (Wide Area Network) : Geniş kapsamlı ağ sistemidir. Birden fazla MAN sistemini birbirine bağlayan veya doğrudan dışarıdan modemler yardımıyla bağlanılarak, ağa bağlanılabilen sistemlerdir. Bu sisteme en güzel örneği İnternet teşkil eder.
 Ağ Sisteminin Bileşenleri
 
 Bilgisayar : Bir ağ sistemi en az bir SERVER (Sunucu) ve buna bağlı olarak CLIENT (İstemci)’lerden oluşur. Sunucuların belli noktalara (NOD) yerleştirilerek en üstte başka bir sunucuya bağlanmasıyla, geniş tabanlı bir bağlantı sistemi oluşturulabilmektedir.
 
 Bağlantı ve İletişim Elemanları
 
 Ethernet : (Network Interface Card - NIC) : Yerel ağların oluşturulmasında veri alışverişini yöneten ve gerçekleştiren elemanlardır. Teknolojileri 100 Megabit veri transferi yapabilecek kapasiteye kadar çıkmıştır. PCI veya ISA yuvalara takılan bu kartların kablo bağlantıları BNC ya da RJ45 konnektörleri ile yapılabilmekte; yani iki tip kablo ile kullanılabilmektedirler.
 
 Kablolar : Yaygın olarak TwsistedPair (UTP) yada Koaksiyel (BNC) kablo kullanılmaktadır.
 
 Hub : TwsistedPair kablo ve RJ45 konnektörlerle oluşturulan ağ sistemlerinde, ağın temel dağıtım elemanlarıdır.
 
 Switch : Hub gibi dağıtım elemanı olup, veri anahtarlama ve iletinin güçlendirilmesini sağlar.
 
 Gateway : Haberleşme kontrolünü üstlenen ağ geçididir. Ağa giren ve çıkan tüm veriler bu aygıttan geçerler.
 
 Repeaters : Bir repeater kablodaki sinyali yükseltir ve erişim mesafesini uzatır. Data transferi için ek bir yazılıma ihtiyaç duymaz. Hiç beklemeye gerek kalmadan, giriş sinyalini yükseltilmiş olarak çıkışa verir. Ayrıca bazı repeaterler gürültüler için filtrasyon görevi de yaparlar.
 
 Bridges : Bridge’ler repeaterlere göre daha akıllı cihazlardır. Aynı ya da farklı topolojiler kullanan iki network’ü, data-link seviyesinde birbirine bağlar. Basit olarak, bir server’a iki ayrı sınıftan network kartı takmak suretiyle bir bridge yapılabilir. Örneğin, bir server’a aynı anda hem ethernet hem de token-ring kartla kurulan network kullanıcıları, her iki topolojideki bilgisayarlarla iletişim kurabilirler. Ayrıca bir server’a aynı tip iki ethernet kart takılarak da geniş bir LAN’ı iki parçaya ayırarak, daha basit bir yapı elde edilebilir. Bu yolla da bir bridge yapılmış olur.
 
 Bir Bridge, Data-Link seviyesindeki Media Access Control alt seviyesini (MAC) kullanır. Bu seviye, hedef worstation adresini içerir. Gerçekte doğru Workstation adresini tespit eden bu seviye, kendine bağlı olan tüm Workstationları tanımakla yükümlüdür.
 
 Routers: Routerlar Repeaterlerden bir üst seviyede işlem yapar. Bu seviye IPX’inde çalıştığı network seviyesidir. IPX’ler, routerler ile ilgili emir ve talimatlarıda içerirler. Bir Novel Netware Server, iki ya da daha fazla network interface kartını otomatik olarak kullanabilir. Bir routerin Bridge’den farkı, paket içindeki LAN adreslerini ve Workstation adreslerinin her ikisini de okur ve kullanır. Bridge’ler sadece kendilerine bağlı Workstationların adresleri hakkında bilgi sahibi iken Routerler hem Workstation hem de diğer LAN adresleri hakkında bilgi sahibi olmalıdırlar. Aksi halde, en doğru route bilgisini tespit etmeleri mümkün olamazdı.
 
 Modem: Uzak ağ sistemlerine erişimi çevirmeli ağ, (Dialup Networking) erişimini sağlayan aygıttır. Modem (MOdulation DEModulation) temel olarak Analog veriyi Digital’e, Digital veriyi Analog’a çevirerek, telefon hatları ile iletilmesini sağlar.
 
 Modemler bilgisayara bağlanma biçimi olarak iki türlüdür.
 
 Harici Modemler(External) : Bilgisayara COM portlarını kullanarak takılan bu tip modemler, genişleme yuvası problemi yaşanan kasalar için idealdir. Baskı devrelerde yaşanabilen eleman yetiştirme problemleri bunlarda daha az olduğundan, hata doğrulama ve parazit engelleme gibi özellikleri barındırabilmekte; bu özellikleriyle de hat kopmaları bu modemlerde daha az yaşanmaktadır.
 
 Dahili (Internal) Modemler: Doğrudan ana kart üzerine ISA ve PCI slotlara takılan bu modemler, yazılımla veri yolu üzerine açılan COM3 veya COM4 iletişim kanalını kullanarak haberleşirler. Modülasyon işlemlerinin bir kısmını üzerlerindeki chipler yerine aygıt sürücüsü yazılımlarıyla yapan modeller daha ucuzdur.
 
 Modemler, iletişim standartlarını ve iletişim komutlarını içeren chip setlerine sahiptirler. Bu chip setlerinden Hyes, Rockwell, Motorola en yaygın olanlarıdır.
 
 Modemler veri iletim kapasitelerine göre değerlendirilirler. Bu nedenle daha yüksek değere sahip olanlar her zaman tercih edilenlerdir. Günümüzde 56K lık modemler yaygın olarak kullanılmaktadır.
 
 Ağ Yönetim Yazılımları
 
 Unix, Linux, SCOUnix, Windows NT gibi doğrudan ağ yönetimine yönelik işletim sistemlerinin yanı sıra, Novell Netware, Lantasti gibi bir işletim sistemi altında ağ yönetimini destekleyen yazılımlar, Windows98/Me gibi kısıtlı yerel ağ sistemlerini destekleyen işletim sistemleri, bu yazılımları oluştururlar.